Vahe Lorents

1960 թվականին ԽՍՀՄ-ն ԱՄՆ 5000 միջուկային մարտագլխիկների դիմաց ուներ ընդամենը 3000-ը: Բացի այդ, ԽՍՀՄ-ն ԱՄՆ հանդեպ ձեռք էր բերում նաև այլ առավելություն. Կուբան ԱՄՆ-ից հեռու է ընդամենը 150 կմ և հավանական պատերազմի ժամանակ այն լավ ռազմաբազա լարող էր ծառայել ԱՄՆ տարածք ներխուժելու և այնտեղից ԱՄՆ ռազմավարական կենտրոնները հռթիռակոծելու համար: Եվ ահա խիստ գաղտնի պայմաններում ԽՍՀՄ […]

Ատլանտիդայի մասին առաջին անդրադարձը վերաբերվում է մ.թ.ա. 7- 6 րդ դարերին, երբ հույն օրենսդիր, արքոնտ և Հին Աշխարհի յոթ իմաստուններից մեկը` իմաստասեր Սոլոնն իր ճամփորդությունների ընթացքում այցելում է Եգիպտոս, որտեղ Sայիս քրմից լսում է նրա պապի պատմությունը Ատլանտիդայի և նրա կործանման մասին: Սոլոնի գրածները հետագայում վերարտադրեց մեկ այլ հույն իմաստասեր` Պլատոնն, իր Կրիտիոս և Տիմեոս […]

Սույն համաձայնագիրը, սակայն, հնարավորություն ընձեռնեց Արցախը լքած և Լոռիում հաստատված հայ ազգաբնակչությանը և մելիքներին` հայրենի օջախներ վերադառնալ: Ռուսական հրամանատարության այս երկդիմի խաղը պայմանավորված էր նրանով, որ նրանք այսուհետ Իբրահիմ խանին պիտի օգտագործեին որպես հայկական շարժումները կառավարող գործիք: Թողնելով պաշտոնում հայերի ոխերիմ թշնամուն` Ռուսաստանը ցանկանում էր պատերազմի ժամանակ միշտ լարված պահել հայ – թուրքական հարաբերությունները Արցախում […]

Սակայն ամեն տեղ չի որ թուրքերին հաջողվեց հեշտությամբ իրականացնել իրենց մտածածը: Փերվանա գյուղի հայությունը ուժեղ դիմադրություն է ցույց տալիս: Մարտի ժամանակ սպանվում է Ղուռուֆ օղլի Մահմեդ բեյը: Սակայն, ամենայնիվ, թուրքերը զենքի ուժով կարողանում են շրջանի հայությանը պարտադրել հավատուրացություն: Այսպիսով, թուրքական իշխանությունների հաջողվեց բռնությամբ իրագործել համշենահայության դավանափոխությունը: Ճիշտ է, համշենահայերը դավանափոխ եղան ի սկզբանե առերես, սակայն […]

1918 թվականի մայիսին Անդրանիկին հրամայցած էր պահպանել Գյումրիից դեպի Ախալքալակ և Վորոնցովկա տանող ճանապարհը։ Բայց նա չենթարկվեց և հեռացավ Ջալալօղլի։ Ապա, Անդրանիկը Ջալալօղլիից Դսեղ հեռացավ՝ բացելով ահագին ճանապարհ թուրքերի առաջ։ 1918 թվականի մայիսին, երբ Ղարաքիլիսայում հայկական փոքրաթիվ ջոկատներն ու աշխարհազորը կյանքի մահու կռիվ էին տալիս թուրքական բանակի դեմ, Անդրանիկն իր մարտունակ ջոկատով գտնվելով մոտակայքում` Դսեղում, […]

Ըստ համաձայնագրի` մինչ Հայհեղկոմի Երևան ժամանելը, տեղում կազմվում է Հեղափոխական կառավարություն` Դրաստամատ Կանայանի ղեկավարությամբ: Հայաստանում հաստատվում էր խորհրդային վարչակարգ, բայց պիտի պահպանվեր երկրի անկախությունը: Ռուսաստանը որպես Հայաստանի անբաժանելի մասն էր ճանաչում Երևանի նահանգը, Կարսի նահանգի մի մասը, Ջաջուռ – Արաքս երկաթուղու հատվածը, Զանգեզուրը, Ղազախի և Թիֆլիսի շրջանների հայկական բնակավայրերը և երաշխիքն էր հանդիսանալու այդ գավառների` […]

Նորանկախ շրջան. Վրաստանի իշխանությունները միջազգային տարբեր ատյաններում բացեիբաց պաշտպանում են Ադրբեջանի շահերը: Թբիլիսիում հայկական եկեղեցիներն են սեփականացնում: Վրաստանում հայկական եկեղեցիներին իրավական կարգավիճակ չեն տալիս, վրացիներն այսօր աչք են դրել ոչ միայն Թբիլիսիի, այլև Արևմտյան Հայաստանի շատ պատմական հուշարձանների վրա: Թբիլիսիում և Ջավախքում հայկական դպրոցներ են փակվում, իսկ Վրաստանի կառավարությունը առիթը բաց չի թողնում հայտարարելու, որ […]

Եվ որտեղ ասես որ արյուն չի թափել հայ զինվորը: Դեռ հեռավոր մ.թ.ա. 612 թվականին,  Բաբելոնն ու Մարաստանն իրենց թշնամի Ասորեստանը կործանելու համար փնտրում էին հայ զինվորի աջակցությունը. և Պարույր հայազնն իր հեծյալներին առաջնորդեց Միջագետք` կործանելու Նինվեն` հանուն իր ազգի գոյատևման: Մ.թ.ա. 331 թվականին, եվրոպական մայր ցամաքից Ասիան նվաճելու եկած Ալեքսանդր Մակեդոնացու աշխարհանվաճ անհաղթ բանակներին միակ […]

Այսօր քչերին է հայտնի, որ Ժողովուրդների Մեծ Հայրը, ճիվաղ Լենինի արժանի հետևորդ Իոսիֆ Վիսարիոնովիչ Ջուղաշվիլի – Ստալինը քրեական անցյալ է ունեցել: Նա իր գործունեությունը համաձայն որոշ վկայությունների` սկսել է որպես շարքային գրպանհատ և, աստիճանաբար բարձրացել է քրեական աշխարհի սանդղակով` մինչ ամենավերին հարթակները: Ստալինի քրեական մականունը Կոբա էր: Նա Կամոյի հետ մեկտեղ Թիֆլիսում պայքարում էր ազդեցությունների […]

Այս տոնը Հայոց մեջ նշվել է մեծ շուքով, խանդավառությամբ, քանզի իր մեջ ամփոփել է ոչ միայն Նոր տարին, այլև կրել է Հայոց ինքնության խորհուրդը: Նավասարդի գլխավոր տոնակատարությունն անց էր կացվում Հայոց սրբազան լեռան` Նպատի լանջերին, ուր գտնվում էին Հայոց աստվածների բագիները: Տոնակատարությանն անպայման մասնակցում էր ողջ Հայոց արքունիքը` թագավորի գլխավորությամբ, Հայոց ազատանին, սպառազեն զորքը, հասարակ […]

  Վրաց կողմը դա հիմնավորում էր տնտեսական, ռազմաքաղաքական և ,,պատմական,, փաստարկներով: Փաստորեն, վրացական կառավարությունն առաջարկում էր ամրագրել թուրքերի նահանջից հետո  հայ – վրացական զորքերի առկա սահմանագիծը պայմանագրով, քանզի թուրքական բանակի նահանջից հետո գերմանա – վրացական զորքերը զբաղեցրել էին վերոհիշյալ շրջանները: Դրան ինչ խոսք, չէր կարող համակերպվել ՀՀ կառավարությունը: Բայց վրացական բանակի վիճակն էլ նախանձելի չէր. […]

Պատերազմի ընթացքում խորհրդային բանակը մոտ 150 զոհ տվեց: Չինական կողմի կորուստները քսանապատիկ ավելի էին: Այստեղից էլ` ժողովրդի մեջ տարածված առասպելը, թե խորհրդային կողմն այս պատերազմում լազերային զենք է օգտագործել: Մինչդեռ այդ լազերը սովորական հրետանային Գրադ կայանն էր, որ այդ տարներին հզոր զենք էր: Ամեն դեպքում, Չինաստանը մասամբ հասավ իր նպատակին և Դամանսկի կղզին խլեց ԽՍՀՄ-ից, […]

Տիզբոնից վերադառնալով` հայ նախարարները տարակուսանքի մեջ էին և չգիտեին էլ ինչ անել. նրանցից ոմանք ուղղակի սպասում էին իրադարձությունների զարգացմանը`չհամարձակվելով ընդդիմանակ կամ միանալ հոգևոր դասի սկսած իրարանցմանը, ոմանք էլ` հավաքելով իրենց ինչքը` փախուստի դիմեցին երկրից` անցնելով Բյուզանդիա` փաստորեն, այդ կրիտիկական պահին թողնելով երկիրն անտեր ու բախտի քմահաճույքին: Մանավանդ Վարդան Մամիկոնյանը, ով ի կոչումէ պարտավոր էր լինել […]

Բայց առաջին փաստացի հայտնի վերելքը Արարատի գագաթ կատարեցին 1829 թվականին Խաչատուր Աբովյանն ու Ֆրիդրիխ Պարորտը: Նրանցից հետո մոտ 4600 մետր բարձրության վրա անգլիացի մի ազնվական տաշած գերաններ գտավ: Բայց նա եզակի չէր: Առաջին աշխարհամարտի տարիներին մի ռուս օդաչու հայտարարեց, թե լեռան լանջին լքված նավ է տեսել: Անգամ ցարական կառավարությունը հապշտապ արշավախումբ կազմեց և ուղարկեց` լեռան […]

Ինչպես նշվեց վերևում` այսօրվա և միջնադարյան աղանդների մեջ առկա են որոշ նմանություններ և տարբերություններ: Առկա նմանությունները. – Թե՛ միջնադարում, թե՛ այսօր, աղանդավորության շարքերը համալրող հիմնական մասսան կազմում են սոցիալական ծանր դրության մեջ գտնվող, շատ դեպքերում` անգրագետ կամ թերի կրթություն ստացած մարդիկ: – Թե՛ միջնադարում, թե՛ այսօր, աղանդներն ունեն իրենց ուրույն ներքին կառուցվածքը,ներքին կյանքը կանոնավորող նորմերը: […]

Կառուցեցին եկեղեցիներ, դպրոցներ բացեցին… Գործում էին Թեմական դպրոցը, Սբ. Խաչի ժառանգավորաց դպրոցը, Արհեստագործական դպրոցը, Գոգոյան դպրոցը… Քաղաքում տպագրվում էին Նոր Խոսք, Նոր Կյանք, Մեր Ձայնը, Լույս, Գաղութ հայկական պարբերականները… Նոր Նախիջևանի պատմության հետ են կապված այնպիսի անուններ… Հովսեփ Արղության, Սերոբվե Պատկանյան, Հարություն Ալամդարյան, Գրիգոր Պատկանյան, Ռափայել Պատկանյան, Ալեքսանդր Մյասնիկյան, Միքայել Նալբանդյան, Սարգիս Լուկաշին, Մարտիրոս Սարյան, […]

Կրկին դիմենք փաստերին. Լենինի կազմած խորհրդային առաջին կառավարության կազմն ըստ ազգությունների. Ժողկոմներ – 22, որից 17 հրեաներ. Ռազմական կոմիսարիատ 43/34 Ներքին գործոց կոմիսարիատ 12/12 Արտաքին գործերի կոմիսարիատ 22/13 Ֆինժողկոմ 30/26 Արդարադատության կոմիսարիատ 19/13 Ընդհանուրը` 148/120 Դիտենք 1936 – 1939 թթ կուսակցական, պետական ապարատի կազմը. Կենտկոմի ղեկավարություն` 78/61 Ժողկոմխորհ 133/115 Դատախազություն 8/8 Արտաքին գործերի մինիստրություն 131/106 […]

  Եթե Կոսովոյի ալբանացի բնակչությունը եկվոր է, արցախահայությունը բնիկ է և պայքարում է իր պատմական հայրենիքի համար։ Կոսովոյի պատերազմի պարագայում այն չվերածվեց Սերբիայի և Ալբանիայի միջև զինված բախման, մինչդեռ Հայաստանը և Ադրբեջանը գտնվում էին չհայտարարված պատերազմի պայմաններում։ Ի տարբերություն Երևանի, պաշտոնական Տիրանան նախապես շատ զգուշավոր էր վերաբերվում Կոսովոյի խնդրին՝ վախենալով մեղադրվել Սերբիայի ներքին գործերին միջամտելու […]

Այսօր շատ է խոսվում հայ և ռուս ժողովուրդների դարավոր բարեկամության, մշակութային, քաղաքական շփումների  մասին: Իսկապես, հայ և ռուս ժողովուրդների այդ բազմաշերտ շփումը դարերի խորքից է գալիս, բայց արդյո՞ք այդ հարաբերությունները միշտ բարեկամական են եղել, կամ ավելի ճիշտ կլինի ձևակերպել` երկկողմանի բարեկամական են եղել: Դեռ մ.թ.ա. առաջին դարից մեր քաղաքական իրականության մեջ ձևավորված արևելք – արևմուտք […]