Մոռացեք Ֆրանսիան

Ստացվում է, որ գինու իրական ծննդավայր կարող է լինել Հայաստանում մի քարայր (ըստ CNN- ի)
Հնուց ի վեր Հայաստանը հայտնի է իր գինեգործներով, որոնց յուրօրինակ ավանդույթները պահպանվել են մինչ մեր օրը. Այս մասին նույնիսկ կարելի է տեղեկանալ այնպիսի փիլիսոփաներից, ինչպիսիք են Հերոդոտոսը եւ Ստրաբոնը. Մ.թ.ա. 401-400թթ. երբ հունական բանակները Քսենոֆոնի գլխավորությամբ «անցնում էին» Նաիրի երկրով, հայերը նրանց հյուրասիրում էին գինի եւ գարեջուր, որը պահվում էր հատուկ խորը «կարասների» մեջ. Հայաստանը հայտնի է որպես գինեգործության երկիր. Թեյշեբանի բերդի պեղումների ընթացքում հնագետները բացել են գինու պահեստ 480 կարասներով, որը կարող էր իր մեջ ընդգրլել 37 հազար դեկալիտր գինի: Կարմիր Բլուրի եւ Էրեբունի ամրոցի պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել է 10 գինու շտեմարանները 200 կարասներով. Դեռ հայերի նախնիները՝ աշխարհի հնագույն պետություններից մեկի՝ Ուրարտուի բնակիչները, զբաղվում էին գինու աճեցմամբ. Պատմական աղբյուրները փաստում են, որ աշխարհի հնագույն պետությունները հատուկ ուշադրություն էին դարձնում այգեգործությանը և գինեգործության զարգացման.
2011 թ.-ին հնագետները հայտարարեցին, որ Հայաստանում հայտնաբերվել է աշխարհին հայտնի ամենահին գինեգործարանը. Գտնվելով Արենի քարանձավում, այն բաղկացած է մի ոչ խորը ավազանից, որտեղ ճզմվում էր խաղողը, լայնաբերան մեծ տաշտից եւ խմորման կարասներից. Հնագետները նաեւ հայտնաբերել են խաղողի սերմերը, ճզմված և չորացած խաղողի մնացորդներ. Գտնված սերմերը խաղողի այն սորտերից են, որոնցից մինչև մեր օրերը գինի են պատրաստում. Քարանձավի գինեգործարանի տարիքը թվագրվում է 6000 մ.թ.ա., գրեթե 900 տարի ավելի հին, քան եգիպտական դամբարաններից հայտնաբերված գինու մնացորդները. Հայաստանի խաղողի այգիները գտնվում են ծովի մակարդակից 400-1700մ բարձրության վրա, ինչպես նաեւ միջին ջերմաստիճանը բավարար բարձր է խաղողի լիովին հասունանալու համար. Կլիման չոր է եւ ցամաքային, տարեկան տեղումների քանակը 500մմ քիչ է.
Պաշտոնապես Քառասունութ Խաղողի տեսակներ են գրանցված Հայաստանում, այդ թվում `Ոսկեհատը, Գառան դմակը, Սև Արենին, Կախեթը, Անահիտը և այլն. Եվրոպական խաղողի սորտերի կարելի է հանդիպել միայն հետազոտական կենտրոններում. Հայ այգեգործները հիմնականում աճեցնում են հայկական խաղողի տեսակներ. Նրանք համոզված են, որ տեղական խաղողի արտադրությունը արդարացվում է, շնորհիվ իրենց երկար ակլիմատիզացիայի.
Հայկական Գինու տուր
ՕՐ 1 Դիմավորում
ՕՐ 2 Արագածոտնի մարզ
ՕՐ 3 Արմավիրի մարզ
ՕՐ 4 Արարատի և Վայոց Ձորի մարզեր
ՕՐ 5 Գեղարքունիքի մարզ
ՕՐ 6 Տավուշի մարզ
ՕՐ 7 Լոռվա մարզ
ՕՐ 8 Կոտայքի մարզ
ՕՐ 9 Ճանապարհում

ՕՐ 1. ԴԻՄԱՎՈՐՈւՄ
ՕՐ 2. ԱՐԱԳԱԾՈՏՆԻ մարզ. ՍԱՂՄՈՍԱՎԱՆՔ-ԱՄԲԵՐԴ-ՊՌՈՇՅԱՆ ԳԻՆԵԳՈՐԾԱՐԱՆ
Ուղևորութունը մենք կսկսենք Արագածոտնի մարզից, ուր կայցելենք Սաղմոսավանք, որը գտնվում է Քասախ գետի գեաղտեսիլ կիրճի վրա. Սաղմոսավանքի պատերին և նրա տարածքում դեռևս պահպանվում են հեթանոսական շամանակաշրջանում այստեղ կանգնած Վահագն աստծո տաճարի հետքեր.
Այնուհետև կուղևորվենք Ամբերդ ամրոց, որը գտնվում է Արարգածի հարավային լանջին. Լեռան վրա ծվարած այս հզոր ամրոցը չի կորցրել իր երբեմնի գրավչութւոնը. Ամբերդի տարածքում պահպանվել է հնագույն ամրոցի հետքեր, իսկ ներկայիս ամրոցը կառուցվե է 7-րդ դարում. Եվ այսօր այն իր անառիկ տեսքով սարսուռ է առաջացնում.
Այց Պռոշյանի գինու գործարան, որտեղ կներկայացվի Հայաստանի գինեգործության պատմութունը, որին կհաջորդի հայկական գինիների համտես.
Գիշերակաց Երևանում:
ՕՐ 3. ԱՐՄԱՎԻՐԻ մարզ. ԷՋՄԻԱԾԻՆ-ԶՎԱՐԹՆՈՑ
Նախաճաշը հյուրանոցում. Այցեդլություն Վաղարշապատ՝ Հայաստանի Հոգևոր մայրաքաղաք.
Սբ. ԷՋՄԻԱԾՆԻ տաճարը ամենահին քրիտոնեական տաճարն է հիմադրված 301թ. և հանդիսանում է քրիստոնեական աշխարհի առաջին եկեղեցին: Ամեն Կիրակի այստեղ սուրբ պատարագ է մատուցվում: Էջմիածնի վանքը վաղ քրիստոնեական ճարտարապետական հուշարձան է, որը իր մեջ ամփոփում է նաև կրոնական մասունքների թանգարան: Տաճարի կենտրոնում գտնվում է մի խորան, որը այն վայրն է, որտեղ, ըստ լեգենդի, Հիսուս Քրիստոսը ինջավ երկնքից և իր ոսկե մուրճով հարվածելով ցույց տվել այն վայրը, որտեղ պետք է կառուցվեր ապագա տաճարը. Էջմաիծնի տաճարի վերականգնողական աշխատանքների ժամանակ բացվեցին հեթանոսական տաճարի մնացորդներ:
Սբ. Հռիփսիմե եկեղեցին (ընդգրկված ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում ) հանդիսանում է հայկական եկեղեցական ճարտարապետության գլուխգործոց և 7-րդ դարի խաչաձև կենտրոնագմբեթ եկեղեցական տիպի հրաշալի օրինակ: 1959 թ. Վերանորոգման ժամանակ տաճարի տակ բացվեցին ավելի հին կառույցի մնացորդներ: Սուրբ Հռիփսիմեի տաճարի խորանի տակ է գտնվում Սուրբ Հռիփսիմեի դամբարանը: Զվարթնոց տաճար (ընդգրկված ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում) կառուցած որպես հայաստանի գլխավոր հոգևոր կենտրոն 641-661թթ, միտում ունենալով գերազանցելու Էջմիածնի վանքը իր փառահեղ և աննախադեպ կառուցվածքային առանձնահատկութուններով, ինչպես նաև գեղագիտական հմայքով.
Զվարթնոցի տաճարը փլուզվել է 930թ. երկրաշարժի հետեւանքով եւ այդպես էլ չի վերականգնվել. Մի քանի տարի առաջ վերականգնվել են միայն առաջին հարկի սյուները . Զվարթնոց միջազգային օդանավակայանը գտնվում է ընդամենը մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա այն տարածքից, որտեղ «հրեշտակները են իջել»:
Ճաշը Էջմիածնի Արվեստի դպրոցում.
Երևան հետդարձի ճանապարհին կայցելենք ՄԱՌԱՆ գինեգտուն, որտեղ կհամտեսենք հայկական գինիներ.
Գիշերակաց Երևանում:
ՕՐ 4. ԱՐԱՐԱՏԻ և ՎԱՅՈՑ ՁՈՐԻ մարզ. ԽՈՐ ՎԻՐԱՊ-ՆՈՐԱՎԱՆՔ
Շարժվելու ենք Հայաստանի հարավային շրջաններ՝ դեպի Խոր Վիրապ, որտեղից բացվում է հիանալի տեսարան դեպի Բիբլիական Մասիս սարը.
Խոր Վիրապը համայն հայության ուխտատեղին է: Ըստ պատմական տվյալների, Հայ հեթանոս Տրդատ արքան բանտարկել էր սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչին մի խորը փոսում՝ հայտնի Խոր Վիրապում:Նա եղել է հայ ժողովրդի առաջին Պատրիարքը: Այստեղից կարելի է հիանալ Մասիսով, որտեղ, համաձայն Աստվածաշնչի, հանգրվանել է Նոյի տապանը:
Նորավանքը հանդիսանում է Սյունիքի թեմական կենտրոնը: սբ. Կարապես գլխավոր եկեղեցին կառուցվել է 1227թ. , որի գավիրթի մուտքի բարավորի բարձրաքանդակները ճարտարապետական տեսանկլյունից մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում: Համալիրի հարավային մասում գտնվում է երկհարկ դամբարան եկեղեցին կառուցված 1339թ.: Վանքը լիովին վերանորոգվել է և վերաբացվել 1999թ-ին: Լեռների հիասքանչ համայնապատկերը արևի ճառագայթների ներքո գույների գեղեցիկ խաղը եկեղեցուն անկրկնելի հմայք է տալիս:
Արենի գյուղում կայցելենք ԱՐԵՆԻ գինեգործարանը: Այստեղ կհանդիպենք նաև անհատ գինեգործների, կլսենք նրանց պատմութունները և կհամտեսենք իրենց ավանդական ձևով պատրաստված գինին:
Հնարավորութուն կունենանք մտնելու վերջերս պեղված աշխարհի ամենահին գինեգործարանը՝ Թռչունների քարանձավ:
Գիշերակացը Եղեգնաձորում:
ՕՐ 5. ԳԵՂԱՐՔՈւՆԻՔԻ մարզ. ՆՈՐԱԴՈՒԶ-ՀԱՅՐԱՎԱՆՔ-ՍԵՎԱՆ
Առավոտյան Գինու և գինեգործության թեմայով սեմինար:
Անցնելով Վարդենյաց լեռնանցքով՝ Մետաքսի ճանապարհով կանգառ կունենանք Սելիմի քարավանատան մոտ, որտեղ տասնչորսերորդ դարից գրեթե ոչինչ չի փոխվել:
Նորադուզ գյուղի գերեզմանոցում պահպանվել են մեծ քանակությամբ միջնադարյան խաչքարեր: Գյուղից քիչ հեռավորության վրա՝ Սևանա լճի ափին գտնվում է միջանդարի առեղծվածային եկեղեցին՝ Հայրավանքը: Սևանա լիճը՝ Հայաստանի մարգարիտը փառահեղ է իր նուրբ փիրուզագույն ջրերով: Գտնվում է Երևանից 60 կմ հեռավորության վրա, ծովի մակարդակից գրեթե 2000 մ բարձրության վրա Սեւանը միշտ էլ հայտնի է եղել իր «Իշխան» ձկով, որը հայկական սեղանների զարդն է համարվում: Առավել հետաքրքիր վայրերից է Սեւանի վանքը, որը հիմնադրվել է 874թ.Աշոտ Ա-ի եւ նրա դստեր Մարիամ կողմից. Այլ հուշարձանը ներառում է Սեւանավանքը (874) եւ Աստվածածին եկեղեցին:
Գիշերակացը Սևանում:
ՕՐ 6. ՏԱՎՈւՇԻ մարզ. ԴԻԼԻՋԱՆ-ՀԱՂԱՐԾԻՆ-ՄԱԿԱՐԱՎԱՆՔ
Այսօր մենք բացահայտելու ենք Տավուշի մարզի գաղտնիքները: Դիլիջանը հայտնի է իր բուժիչ հանքային ջրի աղբյուրներով, որոնց համարժեք են Վիչը Ֆրանսիայում եւ Դավոսը՝ Շվեյցարիայում: Շրջակա լեռները ծածկված են անտառներով ու ալպիական մարգագետիններով: Կլիման բավականին մեղմ է՝ սառը ամառներով եւ ջերմ, արեւոտ ձմեռներով: Հայերը կարծում են, որ եթե դրախտում կան անտառներ, լեռներ եւ հանքային աղբյուրներ, ապա դրախտ պետք է նման լինի Դիլիջանին: Իր գեղատեսիլ դիրքը, առողջ կլիման, հանքային աղբյուրները եւ հարուստ բուսականութունը բազմաթիվ զբոսաշրջիկների է գրավում:
Մակարավանքի վանական համալիրի Գլխավոր եկեղեցին կառուցվել է 1205թ. վարդագույն անդեզիտից: Իսկ համալիրի ամենահին եկեղեցին կառուցվել է 10-րդ 11-րդ դարերին կոշտ-կերտված կարմիր հրաբխային տուֆի մեծ կտորներով: Մակարավանքի արեւելյան կողմի սբ. Աստուածածին եկեղեցին ամբողջությամբ սպիտակ քարից է կառուցված:
Մեր այցի հիմնական թիրախը «Իջեւանի գինու գործարանն» է, որը գտնվում է քաղաքի մուտքի մոտ: Գինեգործարանը աշխատում է 1976 թ., Եւ հայտնի է իր նռան, ինչպես նաեւ սպիտակ, կարմիր գինիներով:
Գործարանը ունի գինու արտադրության, հնեցման եւ պահեստավորման համար անհրաժեշտ բոլոր հարմարություները. Գինտունը գտնվում է սպիտակ եւ կարմիր խաղողի այգիների կողքին: Գիշերակացը Իջևանում:
ՕՐ 7. ԼՈՌՎԱ մարզ. ԱԽԹԱԼԱ-ԼՈՌԵ ԲԵՐԴ-ՍՏԵՓԱՆԱՎԱՆԻ ԴԵՆԴՐՈՊԱՐԿ
Ախթալան 12-րդ դարի հայ Առաքելական գործող եկեղեցի է, որը գտնվում է Ախթալա քաղաքում, Երեւանից 185 կմ դեպի հյուսիս: Ամրոցը (Գուգարքի) հյուսիս-արեւմտյան շրջանների պաշտպանության մեջ կարեւոր դեր է խաղացել եւ Հայստանի լավ պահպանված ամրոցներից մեկն է: Համալիրի Գլխավոր եկեղեցին հայտնի է իր բարձր գեղարվեստական որմնանկարներով: Ախթալայի ժամանակակից անունը առաջին անգամ արձանագրվել է արքայական հրամանագրով 1438թ, նախկինում այն կոչվել է Պղնձահանք:
Մեր հաջորդ այցը կլինի դեպի ԼՈՌԻ ԲԵՐԴի ավերակներ՝ ֆեոդալական Հայաստանի հիմնական ամրոցներից մեկը, որը գտնվում է երկու գետերի կիրճերի մեջ տեակայված սարահարթի վրա:
Ազատ ժամանակ և հանգիստ Ստեփանավանի Դենդրոպարկում՝ բուսաբանական այգում:
Գիշերակաց Երեւանում:
ՕՐ 8. ԿՈՏԱՅՔԻ մարզ. ԳԱՌՆԻ-ԳԵՂԱՐԴ
Ուղեւորություն դեպի Գառնու հեթանոսական տաճար եւ Գեղարդի վանք:
Այց Գառնիի հեթանոսական տաճարը, նվիրված էր Միհր Աստծուն: Հայաստանում քրիստոնեություն ընդունումից հետո Գառնին հանդիսանում էր երկրի ղեկավարների ամառային նստավայրը: Խոսրով թագավորը այստեղ հաճախ էր լինում, քանի որ տարածքը եղել է իր սիրելի որսատեղին: Գառնին ավերվել է, երբ արաբները գրավեցին Հայաստանը, բայց վերակառուցվել է 10-րդ դ. սկզբին: Գառնիի վերջնական կործանումը եղավ 1638թ. թուրքական ներխուժման ընթացքում:
1679 թ. Ահեղ երկրաշարժ կործանեց գառնին, որը իր ամբողջական վերականգնումը ապրեց 1978թ. Գառնիի ձորում Ազատ գետի ֆանտաստիկ լանդշաֆտը ցնցում է մարդկային երեւակայությունը:
Այց Գեղարդի վանք (ընդգրկված ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում):
Գեղարդը ի սկզբանե հայտնի է որպես Այրիվանք. Անունը վերաբերում է աստվածաշնչյան գեղարդի, որով հռոմեացի զինվորը խոցեց Քրիստոսի մարմինը պարզելու, եթե նա կենդանի է, թե՝ ոչ: Գեղարդը երկար ժամանակ պահվել է Գեղարդավանքում նախքան Էջմիածնի Մայր Տաճարի թանգարան տեղափոխվելը: Գեղարդը դիմացել է բազմաթիվ հարձակումների յոթ հարյուր տարվա ընթացքում: Հայաստանի մեծագույն հոգեւոր եւ մշակութային կենտրոններից մեկի ՝ Գեղարդի պատերի մեջ ապաստանել են բազմաթիվ գիտնականներ. ճաշը կմատուցվի մասնավոր տանը, որտեղ կվայելեննք այստեղ պատրաստված ուտեստները եւ կմասնակցենք հայկական ավանդական հացի՝ լավաշի թխման գործընթացին:
Երեւանում այց Արարատ կոնյակի, գինու եւ օղու գործարան, որը գտնվում է Հրազդանի կիրճի մոտ՝ Երևանի ամրոցի տեղում, որի մասին հայտնի ռուս գրող Մաքսիմ Գորկին ասել. Ավելի հեշտ է բարձրանալ Արարատ լեռ, քան դուրս գալ Արարատի գինու գործարանի մառաններից:
Գիշերակաց Երևանում:
ՕՐ 9. ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՒՄ